همه ما جمله «اول ایمنی بعد کار» را شنیده ایم. درواقع مهمترین بخش از هر فرایند جوشکاری، حفظ ایمنی جوشکار و دیگران از خطرات احتمالی می باشد. هدف از ایجاد تمام سازه ها و تولیدات، راحتی و آسایش انسان است پس چه فایده ای دارد که برای تولید یک سازه، ایمنی و سلامت انسان ها به خطر بیفتد؟

جوشکاری فرایند پرخطری است. در این فرایند جوشکار از جریان الکتریسیته‌ی بسیار قوی استفاده می‌کند تا فلز را ذوب کرده و آن را به یک فلز دیگر بچسباند. در نتیجه عوامل گوناگونی مانند جریان برق، فلز مذاب، اشعه‌های قوی و ... می‌توانند به سلامتی جوشکار یا دیگران آسیب برسانند. بنابراین آگاهی‌داشتن از خطرات، و رعایت نکات ایمنی جهت در امان ماندن از آن‌ها یکی از مهمترین بخش‌های جوشکاری می‌باشد. در ادامه به مهمترین نکات ایمنی جهت در امان ماندن از خطرات مرتبط با جوشکاری اشاره خواهد شد:

1. پوشیدن ماسک یا عینک مناسب:

هنگام فرایند جوشکاری مقدار زیادی اشعه‌های پرقدرت (ماوراءبنفش) آزاد می‌شوند که می‌توانند به شبکیه‌ی چشم و پوست صورت آسیب برسانند. همچنین هنگام تراشکاری و آماده‌کردن قطعات فلزی، براده‌های فلز به هوا پرتاب شده و درصورت برخورد با چشم آسیب‌های شدیدی به چشم وارد می‌کنند. بنابراین پوشیدن ماسک یا عینک مناسب پیش از شروع کار دارای اهمیت فراوانی است.

شکل 1. ماسک جوشکاری

شکل 2. عینک تراشکاری

2. پوشیدن لباس محافظ:

اشعه‌های ماوراءبنفش علاوه بر صورت، به پوست سایر نواحی بدن نیز آسیب می‌رسانند. همچنین جرقه‌های جوش (تکه‌های بسیار ریز فلز مذاب که به اطراف پرتاب می‌شوند) و ابزارهای تیز و برنده (مانند سنگ برش و ...) برای جوشکار بسیار خطرناک هستند. بنابراین پوشیدن لباس محافظ (پیراهن آستین بلند، دستکش، کفش، پیش‌بند چرمی و ...) هنگام جوشکاری ضروری است.

شکل 3. لباس جوشکاری

شکل 4. دستکش جوشکاری

3. رعایت تهویه مناسب در محل جوشکاری

فرایند جوشکاری علاوه بر اشعه‌های مضر، گازهای خطرناکی را هم آزاد می‌کند که می‌تواند به ریه آسیب برساند. بنابراین اگر جوشکاری در فضای بسته انجام می‌پذیرد، باید حتماً هواکش مناسب در محل نصب شود تا گازهای سمی را به محیط بیرون منتقل کند.

شکل 5. سیستم تهویه در فضای بسته

4. بررسی سالم بودن تجهیزات پیش از شروع جوشکاری

جوشکاری فرایند پرخطری است و استفاده از تجهیزات آسیب‌دیده باعث پرخطرتر شدن آن می‌شود. همیشه قبل از شروع جوشکاری باید از سالم‌بودن کابل‌ها، لوله‌ها، سیلندرهای گاز، اینورترها و ... اطمینان حاصل نمود. از آنجایی که فرد جوشکار باید تمام حواس خود را روی فرایند جوشکاری بگذارد، معمولاً در حین جوشکاری متوجه جرقه‌زدن سیم‌ها، صدای فش‌فش نشتی لوله‌ها یا صدای هشدار اینورترها نمی‌شود که این موضوع منجر به بروز حوادث ناگواری می‌گردد.

شکل 6. کابل آسیب دیده

شکل 7. سیلندر گاز دارای نشت

5. بررسی تمیزبودن محیط اطراف جوشکاری

فرایند جوشکاری علاوه بر ذوب کردن فلز، بر سایر اشیاء اطراف محل جوشکاری نیز اثر می‌گذارد. حرارت بسیار زیاد ایجاد شده در محل جوش و جرقه‌های پرتاب‌شده در اثر جوشکاری می‌تواند سایر اشیاء اطراف (مانند چوب، کاغذ، پلاستیک) را شعله‌ور ساخته و منجر به آتش‌سوزی گردد. از طرف دیگر چون قطعات فلزی عمدتاً سنگین و برنده هستند، ممکن است در حین فرایند جوشکاری تکان‌خورده یا بیفتند و حوادث شدیدی را به جوشکار، دیگران یا ابزارهای جوشکاری وارد نمایند.

شکل 8. جعبه ابزار

6. همراه داشتن کپسول آتش نشانی

آتش‌سوزی در هنگام جوشکاری یک خطر جدی است. هرچقدر هم که جوشکار نکات ایمنی را رعایت کند و مراقب باشد بازهم ممکن است به دلیل عواملی (مانند وزش باد) حرارت جوش و جرقه‌های فلز به محل دورتری منتقل شده و باعث بروز آتش‌سوزی شوند. بنابراین همراه داشتن کپسول آتش‌نشانی درهنگام جوشکاری یکی از نکاتی است که نباید فراموش شود.

شکل 9. کپسول آتش نشانی

7. همراه داشتن جعبه کمک‌های اولیه

جوشکاری نیز همانند تمام فعالیت‌های ساختمانی دیگر مستعد بروز آسیب‌ها و جراحت‌هاست. آسیب‌هایی مانند بریدگی، خونریزی، سوختگی، مسمومیت و ... هرساله در کارگاه‌های جوشکاری اتفاق می‌افتند. بنابراین دانستن نکات ایمنی و همراه داشتن جعبه کمک‌های اولیه باعث می‌شود تا بتوان اکثر آسیب‌ها و جراحت‌ها را (پیش از رساندن فرد به مراکز درمانی) کنترل کرد.

شکل 10. جعبه کمک های اولیه